Krystyna Napora

Jak byłam mała, no mama chodziła tutaj do kobiet, no darły pierze. U tej, u tej, u tej. No i zawsze mnie brała ze sobą, bo mogłam mieć sześć lat, czy tam […]. I po prostu jakoś, bo to było zimą, ale w każdym bądź razie, że w jakimś monecie, to nie powiem jaka to była pora roku, udziobał mnie kogut, no i zaczęłam się jąkać. I po prostu mama poszła, nie powiem też co to była za osoba, kto to był, bo nie pamiętam. I jakoś miałam nade mną, nie wiem czy to ja musiałam siąść, czy położyć się, czy tego, że miałam […], przelewali woskiem, tak jak wróżby są teraz, co się z wosku robi, to przelewali, jakoś mówi, ktoś tam przelewał nade mną i z tego wosku uformował się łeb koguta. No i o, bo mojej mamie było Władzia. Władziu zobacz – ,,kogut się uformował! Twoją Krysię udziobał kogut!”. No i, i moment i zaraz to przeszło, już było dobrze, już nie było żadnego jąkania, nie było nic.

Jak po prostu boli głowa, człowiek upocony jest, wymioty. ,,Aaa, no trzeba cię obetrzeć, jakomś tam halką czy coś” to, to słyszałam od dziadziusiów. No i mama moja też. No bo mama mnie urodziła jak miała lat czterdzieści, także tak. No już nie żyje osiem lat. No i […]. A Krysia jakąś tam koszulą czy majtolami, no. Jakoś gdzieś, jakoś obcierała mnie po głowie, no i [plucie w prawą i lewą stronę] na nie wiem na ile tych stron. I też zaraz po prostu oblał człowieka taki zimny pot i później też było dobrze.

Że nieraz ktoś nie chce urzeknąć, a urzeknie. To musi mieć coś w sobie takiego, no. A co? To nie umiem powiedzieć, no.

No wiem Pan, po prostu, no, ten opłatek, że się bydłu zanosiło, nie? Moi rodzice rolnikami byli, od x lat. No tam, taki przeciętnymi wie Pan, mleko oddawali, świnki chowali, bydło, krowy, mleko mama oddawała, no. Także no, z roli się utrzymywali, od czasu do czasu tata tam gdzieś dorabiał. No i po prostu, także pamiętam, że zawsze o dwunastej ten opłatek miał być zaniesiony krową do, do żłobu. Do żłobu dany do, do spożycia, no jakoś tam, no każdej krowie chyba z jakimś siankiem, czy coś. No żeby ona to spożyła, prawda? No. Czy było trzy krowy czy coś, no to tato tam dzielił i po prostu dawał tym krowom opłatek wigilijny. - I na tej samej zasadzie co z ludźmi, tak? Tak, tak, tak. Kawałeczek, no - I ten opłatek był innego koloru czy taki sam jak…? No zawsze jak jest opłatek, no to jest różowy. No raczej różowy mógł być. Dla ludzi był biały a to tym, tym różowym opłatkiem. Tak pamiętam z dzieciństwa. I do tej pory staramy się kultywować to.

Ooo proszę Pana, to do tej pory zboże zawsze święcimy, wodą święconą. Zawsze, po prostu zboże, modlimy się, oczywiście, mężczyźni zdejmą czapki jak mają na głowie, no i się kropi wodą święconą i […]. Modlimy się ,,Pod Twoją Obronę”, no i swoimi słowami, żeby Bóg bronił od, od nieszczęść, od, od różnych kataklizmów, od gradów, od […], i żeby wydało plon tak stokrotny czy nawet tysiąckrotny. Zawsze święcimy zboże.

Przyjechał ktoś do Umianowic, tylko no nie jestem pewna o co to właściwie chodziło. Czy chciał coś pożyczyć? Czy prosił o nocleg? Czy coś? A ta osoba, po prostu, no nie wiem, czy nie wpuściła go do domu? Czy nie dała mu jeść? Czy coś? Coś w każdym razie chodziło o, że tak jakby był odwet i po prostu, ,,ta ja wam tu dam za to!”. Tylko to nie wiem, czy do picia wodę nie podała? Czy cóź? ,,To ja wam tu, ja wam tu dam!”. I mówi: ,,i krowa mleka nie miała”. Nie u nas to się zdążyło, ale to się zdążyło tutaj w Umianowicach. Nie, nie, nie wiem do tej pory, nie pamiętam u kogo, ale to tak było! Po prostu krowa nie miała mleka. A przecież dawnymi czasy no to, to było, krowy były żywicielami nieraz no całych rodzin, prawda? No. Także o tym słyszałam, tylko po prostu nie powiem u kogo to było, kto to było, ale to się działo w Umianowicach.

No normalne stolik, taki ołtarz, no kwiaty, obraz był, czy Pana Jezusa czy Maryi, no i po prostu gałązki z drzewek. I później z każdego ołtarza, nawet do tej pory to stosujemy, szczególnie mój mąż, po gałązce i za obraz na ścianie się to zakłada, że to chroni od […], no, no, od nieszczęść no, że to jak Bóg czuwa nad domem, nad obejściem. Po prostu, no na pewno od zła. No nie wiem czy to od pożaru, czy od czegoś, no że człowiek jest taki pewniejszy, że nic się złego nie stanie, no.

A, i jeszcze co. Słyszałam, że tą palmą właśnie jak się wygania krowę pierwszy raz na łąkę, to że tą palmą się tak jakby błogosławi. Tą palmą taką po prostu, no już wysuszoną, ale my tego nie robimy, tylko jak pierwszy raz, tak samo jak święcimy zboże do siewu, to pierwszy raz, po prostu jak się krówkę wygania, to też pomodlimy się i po prostu pokropimy. Jak są dwie, czy trzy, czy krowa jakaś tam, cielak czy jałóweczka, to się też kropi wodą święconą.

Wcześniej to na pewno może, na pewno to było nawet nie za rodziców, tylko za dziadków, bo z resztą mieszkaliśmy[…], co pochodzę to zostałam na ojcowiźnie, w miejscu taty, a mama to też nawet tutaj pochodziła z Umianowic, to tutaj blisko. I po prostu dziadkowie jak opowiadali to świecili gromnice, jak była burza. No, że nie […], jak, tak mówili, o, nie to, że o, pójdzie grzmot, tylko o ,,nie trzaśnie”, ,,nie trzaśnie”, czyli ten piorun ,,nie trzaśnie” w dom, nie? Czy jak ta burza, gdzieś to przejdzie łaskawie, i że […]. No, bo jak po prostu ,,trzasł” piorun, no to normalne, że przedtem były inne domy, tam, no […]. Nie mówię akurat, że był drewniany, bo ja nie pamiętam drewnianego domu, ale po prostu no dochodziło do pożaru od pioruna, i że ta gromnica ochraniała.